الیود کیپچوگه چگونه سریع‌ترین دونده ماراتن تاریخ شد؟
سریع‌ترین دونده ماراتن تاریخ؛ تنها دونده دنیا که مسافت ماراتن رو زیر ۲ ساعت دوئیده؛ قهرمان دو دوره المپیک دو و میدانی جهان؛ رکورددار ماراتن جهان از ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳؛ پنج بار فینالیست دوی 5000 متر قهرمانی جهان. سکوی همه این عنوان‌های افسانه‌ای زیر پای یه دونده کنیایی جسور به لرزه دراومده: الیود کیپچوگه (Eliud Kipchoge) که پاییز امسال شمع تولد چهل سالگیش رو فوت می‌کنه.
ما در مونوپی معتقدیم هر دونده یه داستان «دونده‌ساز» داره، یعنی داستانی که خوندن و شنیدنش الهام‌بخش‌ترین اتفاق زندگی کلی آدم دیگه در مسیر «دونده شدن» می‌شه. به همین دلیل تصمیم گرفتیم داستان الیود کیپچوگه رو به صورت یه کلاس از زندگی سریع‌ترین دونده ماراتن تاریخ برای شما تعریف کنیم، از فراز و نشیب‌های حرفه‌ایش بگیم و با ارقام و آمار رکوردهای افسانه‌ایش شگفت‌زده‌تون کنیم.
این مطلب مجله مونوپی رو با این فکر نخونین که چطور می‌شه «کیپچوگه» شد؛ فقط ببینین که چطور استمرار، تلاش و پایبندی به برنامه تمرین دویدن به نتیجه می‌رسه. از کیپچوگه الهام بگیرین و داستان دونده شدن خودتونو رقم بزنین.
فهرست مطالب
نیم‌نگاهی به زندگی شخصی الیود کیپچوگه
الیود کیپچوگه روز 5 نوامبر سال 1984 در یه دهکده کوچیک کشاورزی از توابع شهرستان ناندی (Nandi) کنیا به دنیا اومد. الیود پدرش رو در کودکی از دست داد و با تلاش‌های مادر تنهاش که معلم روستا بود، درس خوند و بزرگ شد. این پسربچه پرشور از کودکی تا پونزده سالگی یعنی پایان تحصیلات دبیرستان، روزی سه کیلومتر تا مدرسه می دوئید.
سال ۲۰۰۱ یه نقطه عطف تو زندگی الیود بود، چون با مربی دویدنش آشنا شد؛ پاتریک سَنگ (Patrick Sang) که مدال نقره المپیک و مسابقات جهانی رو در رشته دوی ۳۰۰۰ متر با مانع گرفته بود و قهرمان دو و میدانی قاره آفریقا بود.
الیود کیپچوگه در کنار مربی دویدنش، پاتریک سَنگ
تمرینات الیود کیپچوگه از سال 2002 زیر نظر پاتریک شروع شد و فقط یک سال بعد، الیودِ ۱۹ساله به مدال طلای قهرمانی جهان در دوی 5000 متر رسید. امروز ۲۳ سال از آشنایی این دونده و مربی می‌گذره؛ در این مدت الیود مدال طلای المپیک و رکورد جهانی ماراتن رو هم کسب کرده و هنوز با پاتریک تمرین می‌کنه. البته پاتریک معتقده الان دیگه توانایی و دانش شاگردش از خودش خیلی فراتر رفته.
همین‌جا اشاره کنیم که پاتریک به جز الیود، مربی یه سری از مشهورترین قهرمان‌های دوی المپیک و جهان از جمله برنارد بارماسای، ریچارد لیمو، روبن کوسگی، برمین کیپروتو، هیوین کینگ و جفری کامورور هم بوده.
موفقیت‌های الیود کیپچوگه در آینه زمان
توی این بخش می‌خوایم یه خط زمانی از مسابقات، موفقیت‌ها و عناوین الیود کیپچوگه از سال ۲۰۰۲ تا امروز ترسیم کنیم. به این ترتیب، پیگیری فراز و نشیب‌های زندگی حرفه‌ای سریع‌ترین دونده ماراتن تاریخ راحت‌تر می‌شه.
سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴؛ شروع انفجاری
الیود در شروع حرفه دوندگیش، در مسابقات جهانی کراس کانتری دوبلین (2002) نفر پنجم بخش انفرادی شد و مدال طلای بخش تیمی رو با جوانان کنیا گرفت. همون سال مسابقه دو و میدانی قهرمانی جوانان جهان رو به دلیل بیماری از دست داد، اما عزمش رو جزم کرد و با راهنمایی‌های پاتریک سنگ، سال 2003 قهرمان این مسابقات شد.
سال ۲۰۰۳ الیود یه رکورد جهانی در دوی 5000 متر در مسابقات بیسلِت (Biselett Games) نروژ ثبت کرد که تا ۹ سال بعد بی‌رقیب موند. کیپچوگه همون سال مدال طلای مسابقات قهرمانی جهانی 2003 پاریس رو هم در دوی 5000 متر به دست آورد. ۲۰۰۴ برای الیود کیپچوگه با مقام اول لیگ طلایی رم در ماده 5000 متر و مدال برنز المپیک آتن در همین ماده همراه بود.
الیود کیپچوگه، پیشتاز دوند‌های مسابقه 5000 متر پاریس، سال ۲۰۰۳
سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸؛ تمرین و تکرار مدال‌ها
کیپچوگه سال 2006 در مسابقات جهانی مسکو در دوی 3000 متر داخل سالن برنز گرفت و چند ماه بعد از اون، رکورد دوی 10 کیلومتر جاده‌ای دنیا رو، البته در یه مسیر سراشیبی شکست. سال 2007 کیپچوگه در فینال دوی 5000 متر جهانی 2007 در ژاپن به نشان نقره رسید و همین رنگ مدال رو یک سال بعد در المپیک 2008 پکن تکرار کرد.
۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱، از ناکامی تا ناکامی
۲۰۰۹ سال خوبی برای الیودِ ۲۵ساله نبود؛ جایگاه پنجم در مسابقات جهانی دو و میدانی و رتبه نهم در فینال دو و میدانی جهانی IAAF. البته خستگی مقطعی و دور شدن از عنوان‌ها و رکوردهای قبلی بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی هر دونده اش.
سال ۲۰۱۰ کیپچوگه قهرمان مسابقات جایزه بزرگ دو و میدانی قطر در ماده 5000 متر شد و به لیگ الماس IAAF پیوست. لیگ الماس یه سری مسابقاته که هرسال با دعوت از قهرمان‌ها و برترین‌های دو و میدانی جهان برگزار می‌شه. اون سال برای الیود با قهرمانی مسابقه دوی جاده‌ای 5 کیلومتری کارلزباد (Carlsbad 5000) در کالیفرنیا، مدال نقره فینال دو و میدانی بازی‌های کشورهای مشترک‌المنافع (Commonwealth Games) و مقام دوم مسابقات دوی مردان بلگراد (Belgrade Race through History) تموم شد. کیپچوگه در مسابقات جهانی دو و میدانی 2011 نماینده کنیا بود و برای پنجمین بار متوالی به فینال 5000 متر رسید، اما نتونست به جایگاهی بهتر از هفتم برسه.
۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵؛ مرد پرنده اوج می‌گیرد
۲۰۱۲ هم سال چندان موفقی برای الیود به حساب نمی‌اومد؛ در مسابقات کراس کانتری ادینبورگ (Edinburgh Cross Country) و کارلزباد سوم شد و به المپیک راه پیدا نکرد. اون سال الیود در اولین نیمه‌ماراتن حرفه‌ایش، یعنی مسابقه نیمه‌ماراتن لیل (Lille Half Marathon) در فرانسه شرکت کرد و مدال برنز گرفت.
کیپچوگه سال 2013 رو با قهرمانی در نیمه‌ماراتن بارسلون (با زمان ۰۱:۰۰:۰۴) شروع کرد و آوریل اون سال اولین ماراتنش، یعنی ماراتن هامبورگ رو در 2:05:30 دوید و با ثبت یه رکورد جدید، قهرمان شد. بعد در سریع‌ترین مسابقه ماراتن جهان، یعنی ماراتن برلین شرکت کرد که از سری شش مسابقه ماراتن بزرگ جهانه. کیپچوگه اون سال با زمان 2:04:05، پنجمین رکورد سریع تاریخ ماراتن رو بر جا گذاشت و دوم شد.
درسته که الیود در ماده‌های دیگه رشته دو موفقیت‌های چشمگیری به دست آورده بود، اما انگار مسابقه ماراتن رو برای اون ترتیب داده بودن. سال ۲۰۱۴ با قهرمانی الیود در ماراتن شیکاگو (با زمان 2:04:11) همراه بود و دونده کنیایی داستان ما سال ۲۰۱۵ رو هم با قهرمانی در ماراتن برلین و ماراتن لندن (2:04:42) پشت سر گذاشت. جالبه بدونین که کفش‌های نایکی الیود در ماراتن برلین خراب شد و حتی کفی‌ها از کیلومترِ 10 به بعد از هر دو کفش بیرون زد. البته کیپچوگه کم نیاورد و ۳۲ کیلومتر بعدی رو با همون کفش‌ها دوید و با پاهای خون‌آلود و تاول‌زده قهرمان شد. اما اگه این اتفاق نمی‌افتاد، می‌تونست با ثبت یه زمان ۶۳ ثانیه سریع‌تر، رکورد ماراتن جهان رو بشکنه.
الیود کیپچوگه در حال عبور از خط پایان ماراتن برلین ۲۰۱۵ با کفش‌های آسیب‌دیده
شاید حتی تصورش هم براتون سخت باشه که یه نفر۳۰ کیلومتر رو با کفش و پای آسیب‌دیده و بالاترین سرعت بدوئه و قهرمان هم بشه. اما نباید این شگفتی‌سازی رو از کسی بعید بدونین که گفته: «دویدن اون‌قدرها که فکر می‌کنین به پاها ربط نداره، قضیه بیشتر قلب و ذهنه».
۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸؛ طلاییِ رکوردشکنِ بی‌توقف
آوریل ۲۰۱۶، کیپچوگه برای دومین سال متوالی با زمان 2:03:05 قهرمان ماراتن لندن 2016 شد و رکورد این رقابت رو هم شکست. حالا الیود دومین دونده سریع ماراتن در تاریخ جهان بود و 8 ثانیه با رکورد جهانی دنیس کیمِتتو (Dennis Kimetto) فاصله داشت. کیپچوگه اون سال مدال طلای مسابقه ماراتن المپیک تابستانی ریو رو هم به گردن آویخت و دومین دونده مردی شد که در تاریخ کنیا مدال طلای ماراتن المپیک رو می‌گرفت.
الیود کیپچوگه در حال عبور از خط پایان مسابقه ماراتن المپیک تابستانی ریو ۲۰۱۶
روز 6 می سال ۲۰۱۶، الیود کیپچوگه همراه دو دونده از اتیوپی، یعنی زِرسنای تادسه (Zersenay Tadese)، رکورددار جهانی نیمه‌ماراتن و لِلیسا دسیسا (Lelisa Desisa) که دو بار قهرمان ماراتن بوستون شده بود، برای اجرای یه پروژه آزمایشی به اسم Nike Breaking2 به پیست مسابقه فرمول یک مونزا در نزدیکی میلان رفتن. اون روز قرار بود سه دونده بعد از 2 ماه تمرین و شبیه‌سازی آزمایشی، اولین بار در تاریخ، یه ماراتن رو زیر دو ساعت بدوئن و نیمه‌ماراتن رو نهایتاً در 1 ساعت تموم کنن. کیپچوگه مسافت ۲۱.۱ کیلومتری رو در ۵۹ دقیقه و ۱۷ ثانیه دوید و وقتی از خط پایان ۴۲.۲ کیلومتر رد شد، زمانش 2:00:25 بود. اونجا کیپچوگه نشون داد که اگه بر اون اختلاف ۲۶ ثانیه‌ای غلبه کنه، می‌تونه اولین کسی باشه که مسافت ماراتن رو زیر ۲ ساعت می‌دوئه.
سال ۲۰۱۷ باز هم الیود به مدال طلای ماراتن برلین رسید. قهرمانی ماراتن لندن ۲۰۱۸ هم که دیگه اتفاق خاصی نبود و عادت کیپچوگه شده بود!
ماراتن برلین ۲۰۱۸: الیود افسانه می‌شود
روز 16 سپتامبر سال ۲۰۱۸ رو باید شروع تاریخ‌سازی کیپچوگه در تاریخ ماراتن دونست. اون روز الیود مسافت ماراتن برلین رو در 2:01:39 دوئید و رکورد جهان رو 1 دقیقه و 18 ثانیه بهبود داد. این اتفاق بزرگ‌ترین پیشرفت در رکورد جهانی ماراتن از سال 1967 به حساب می‌اومد. بعد از این بود که اتحادیه بین‌المللی فدراسیون‌های دو و میدانی (IAAF)، الیود افسانه‌ای رو به عنوان دونده سال جهان انتخاب کرد و مسئولان ورزش وطنش هم جایزه برترین شخصیت ورزشی کنیا رو به اون دادن.
الیود کیپچوگه در حال عبور از خط پایان ماراتن برلین ۲۰۱۸
۲۰۱۹: شگفتی‌سازی جدید در مقیاس جهانی
کیپچوگه ماراتن لندن 2019 رو در زمان 2:02:37 دوید و قهرمان شد. این رقم، دومین رکورد سریع ماراتن در تمام دوران برگزاری این مسابقه بود. البته سریع‌ترین رکورد هم به خود الیود تعلق داشت که در ماراتن برلین 2018 به جا گذاشته بود. الیود کیپچوگه اولین دونده مردی بود که چهار بار قهرمان ماراتن لندن می‌شد.
چهارمین قهرمانی کیپچوگه در ماراتن لندن، ۲۰۱۹
چند روز بعد از قهرمانی در ماراتن لندن، کیپچوگه در یه چالش دویدن به نام Ineos 1:59 شرکت کرد؛ این برنامه هم برای امکان‌سنجی دویدن مسافت ماراتن در زمان کمتر از دو ساعت طراحی شده بود. 12 اکتبر 2019، الیود ۴۲.۲ کیلومتر رو در پارک پراتر وین در 1:59:40 دوید و اولین فرد تاریخ بشر شد که سد دو ساعته رو در مسافت ماراتن می‌شکست.
اما این عدد یه رکورد جهانی جدید مطابق با قوانین IAAF به حساب نمی‌اومد. چرا؟ چون این زمان در یه ماراتن آزاد به دست نیومده بود، پشتیبانی در طول مسیر به کیپچوگه مایعات می‌رسوندن و تیم‌های چرخشی متشکل از بقیه دونده‌ها در آرایشی کنار کیپچوگه می‌دوئیدن که مقاومت باد رو در برابر بدن اون کاهش می‌داد و کارایی دویدنش رو به حداکثر می‌رسوند.
کیپچوگه با لباس سفید در میان دونده‌ها و فضا و تجهیزات تنظیم‌شده برای چالش Ineos 1:59
البته این دستاورد به طور رسمی با عناوین «سریع‌ترین دونده مرد مسافت ماراتن» و «اولین رکورد زیر دو ساعت مسافت ماراتن» در میان رکوردهای جهانی گینس ثبت شد.
۲۰۲۰ و ۲۰۲۱؛ از فراز و نشیب‌های مسیر
کیپچوگه آوریل 2020 قهرمان مسابقه ماراتن NN Mission در هلند شد، اما شش‌ماه بعد با زمان 2:06:49 در جایگاه هشتم ماراتن لندن قرار گرفت که بدترین عملکرد کل دوران ماراتنش بود. بعضی‌ها تصور می‌کردن الیود ۳۶ساله به پایان افسانه‌سازیش نزدیک می‌شه، اما اون با کسب مدال طلای ماراتن مردان در بازی‌های المپیک توکیو ۲۰۲۰، از عنوان قهرمانیش در المپیک ریو دفاع کرد.
کیپچوگه از خط پایان ماراتن المپیک توکیو ۲۰۲۰ عبور می‌کند
۲۰۲۲، سال شش ماراتن بزرگ جهان
در آغاز سال ۲۰۲۲، الیود کیپچوگه از تمایلش برای قهرمانی در هر شش ماراتن بزرگ جهان حرف زد. الیود قبل از اون به مدال طلای سه ماراتن لندن، برلین و شیکاگو رسیده بود و حالا تصمیم داشت سکوی اول ماراتن توکیو، ماراتن نیویورک و ماراتن بوستون رو هم فتح کنه. بنابراین مربی‌ها، تمرینات الیود کیپچوگه رو با هدف شرکت در ماراتن توکیو تنظیم کردن.
ماراتن توکیو 6 مارس 2022 برگزار شد و کیپچوگه با زمان 2:02:40 به قهرمانی رسید. البته این مسابقه به عنوان دوره ۲۰۲۱ برگزار می‌شد، چون سال قبل ماراتن توکیو به دلیل همه‌گیری کووید-۱۹ لغو شده بود.
روز 25 سپتامبر، الیود کیپچوگه با زمان 2:01:09 دوباره به مقام اول مردان در ماراتن برلین رسید و با 30 ثانیه رکورد جهان رو که خودش سال 2018 در همین مسابقه ثبت کرده بود، شکست.
الیود کیپچوگه بعد از قهرمانی در ماراتن برلین ۲۰۲۲
۲۰۲۳؛ آتش سرد می‌شود؟
کیپچوگه38 ساله قصد داشت ماراتن بوستون 2023 رو به پنجمین قهرمانی در شش ماراتن بزرگ جهان تبدیل کنه، اما با بدشانسی و به خاطر گم کردن بطری آب و مشکل پای چپش، بعد از 30 کیلومتر در تپه‌‌های دشوار مسیر از گروه پیشتاز عقب موند و با زمان 2:09:23 در رده ششم قرار گرفت. ماراتن برلین 2023 اولین مسابقه الیود بعد از ناکامی بوستون بود و قهرمانی در این مسابقه، دونده خستگی‌ناپذیر رو به پنجمین طلای ماراتن برلین رسوند.
الیود کیپچوگه که پاییز ۲۰۲۴ چهل‌ساله می‌شه، هنوز هم هفته‌ای ۱۳ جلسه تمرین می‌کنه و فعلاً تصمیمی برای آویزون کردن کفش‌های دویدنش نداره.
هر دونده یک داستان به روایت مونوپی
گفتیم که هر دونده یه داستان داره و ما می‌خوایم در مجله مونوپی روایتگر این داستان‌های پر از اشک و لبخند باشیم. ما داستان قهرمان‌های افسانه‌ای مثل الیود کیپچوگه رو تعریف می‌کنیم تا شما در شروع مسیر دویدنتون ازشون الهام بگیرین. اما داستان هدفمون وقتی شروع می‌شه که شما اولین درس آموزش دویدن رو از مربی‌های مدرسه مونوپی بگیرین. یا نه، فقط بند کفش‌ها رو ببندین، از خونه بیرون بزنین و توی نزدیک‌ترین خیابون یا پارک بدوئین. درست مثل الیود کیپچوگه که دویدن رو از مسیرهای ناهموار یه دهکده کوچیک تو قلب کنیا شروع کرد و امروز روی قله افتخارات ماراتن جهان ایستاده.
مسابقه ماراتن استانبول ترکیه (13 آبان ۱۴۰۳)
کلاس پیشرفته دویدن ولنجک (سه شنبه و جمعه) (آذر)
کلاس دویدن پارک پردیسان (غرب تهران) (روز فرد) (آذر)
سفر و گردشگری
اگه دوست دارید همراه مونوپی مهارت‌های طبیعت‌‌گردی رو آموزش ببینید، دور دنیا سفر کنید، سفرهای ورزشی آبی تجربه کنید و… حتما از طریق لینک زیر سری به قسمت سفر و گردشگری مونوپی بزنید.
مدرسه مونوپی
اگر دوست دارید دوچرخه سواری، دویدن، کوهنوردی و توسعه فردی را در کنار مربیان باتجربه و همراهان باانگیزه شروع کنید، کلاس‌های مدرسه مونوپی، انتخاب فوق‌العاده‌ای برای شما خواهد بود. برای مشاهده اطلاعات بیشتر، به مدرسه مونوپی مراجعه کنید.
چالش و مسابقه
مونوپی علاوه بر برگزاری کلاس در قسمت مدرسه مونوپی با کمک اساتید حرفه ای، چالش ها و مسابقاتی رو در زمینه های مختلف برگزار می کنه که همه ی دوستداران ورزش و مسابقه در سراسر ایران میتونن توی این چالش ها و مسابقات شرکت کنند. اگه شما هم دوست دارید خودتون رو به چالش بکشید حتما سری به قسمت چالش و مسابقه مونوپی بزنید.
نیازمندی مونوپی
مونوپی، پلتفرم برگزاری چالش و مسابقه با هدف فرهنگسازی در ورزش و حفظ محیط زیسته. در راستای تحقق این هدف شما میتونید کالاهایی که بهشون احتیاج ندارید رو در قسمت نیازمندی مونوپی به فروش برسونید و یا رایگان به دست کسی که میخوادش، برسونید. برای خرید و فروش کالای نو و دست دوم در حوزه ورزش، سلامتی و سفر و کمپینگ وارد لینک زیر بشید.
