نفخ شکم وضعیت ناخوشایندیه که با تولید و حبس مقدار بسیار زیادی گاز در دستگاه گوارش ایجاد میشه و با نشانههایی مثل احساس فشار، ورم شکم و حتی درد همراهه. دفع متوالی گاز از روده بزرگ از پیامدهای اصلی نفخ شکمه. نفخ شکم دلایل مختلفی داره و خوشبختانه در بیشتر موارد میشه با راهکارهای خانگی ساده و موثر رفعش کرد.
در این مقاله مجله مونوپی به بررسی دلایل ایجاد نفخ و بهترین روشهای درمان خانگی و دارویی اون میپردازیم و غذاهای ضد نفخ رو معرفی میکنیم.
فهرست مطالب
نفخ شکم چیست؟
نفخ شکم (Stomach Bloating) به احساس سفتی، فشار یا پری در شکم گفته میشه که ممکنه با ورم قابل مشاهده شکم همراه باشه یا نباشه. احساس نفخ شکم از ناراحتی خفیف تا درد شدید متغیره و معمولاً بعد از مدتی از بین میره، اما برای بعضی افراد به صورت یه مشکل مکرر بروز میکنه. مشکلات گوارشی و نوسانات هورمونی میتونه عامل این نفخ دورهای باشه.
دلایل ایجاد نفخ شکم
شایعترین دلایل نفخ شکم شامل گازهای اضافی، مواد موجود در دستگاه گوارش، هورمونها و بیماری اندامهای مختلفه.
۱. گازهای اضافی: گاز محصول جانبی فرایند طبیعی هضم غذاست، اما گاز بیش از حد روده عدم تعادل هضم رو نشون میده. دلایل تولید این گاز اضافی میتونه این موارد باشه:
- بلع هوا حین غذا خوردن سریع، نوشیدن با نی، جویدن آدامس و حرف زدن موقع غذا خوردن؛
- عدم تحمل معده نسبت به بعضی مواد غذایی مثل لاکتوز، فروکتوز و گلوتن یا سوء جذب کربوهیدراتها؛
- سندرم روده تحریکپذیر (IBS)و دیگر اختلالات در عملکرد گوارشی مثل فعالیت آنزیمها؛
- رشد بیشازحد باکتریهای مضر در روده کوچک.
۲. محتویات دستگاه گوارش: جامدات، مایعات و گازهای مختلف ممکنه به دلیل وجود غذای هضمنشده قبلی یا اختلال حرکتی ماهیچههای گوارشی در سیستم گوارش شما انباشته بشن. بنابراین فضای کمی برای هضم مقادیر طبیعی گاز، مایعات خون و چربی باقی میمونه و دچار سفتشدگی شکم میشین. مهمترین دلایل این انباشتگی رو بشناسین:
- یبوست: هرچقدر مدفوع زمان بیشتری در روده بزرگ بمونه، باکتریها زمان بیشتری دارن تا تمام محتویات اون رو تخمیر کنن؛ بنابراین گاز و نفخ بیشتری ایجاد میشه.
- انسداد روده؛
- اختلالات حرکتی ماهیچه ها و اعصاب گوارشی؛
- افزایش وزن بیش از ۴.۵ کیلوگرم و تجمع چربی در ناحیه شکم.
۳. هورمونها: نفخ شکم از رایجترین شکایتهای زنان قبل و در طول دوره قاعدگی و همیطور در طول نوسانات هورمونی دوران پیش از یائسگیه. هورمونهای استروژن و پروژسترون تأثیرات زیادی زیادی بر نفخ شکم دارن. افزایش استروژن و کاهش پروژسترون باعث احتباس آب و کاهش یا افزایش حرکات روده و ایجاد گاز میشه.
۴. بیماریها و علل دیگر:اگه نفخ شکم شما از بین نره یا به مرور بدتر بشه و همراه اون علائم جدی بیماری مثل تب یا استفراغ هم بروز کنه باید نزد پزشک برین تا بررسی کنه که به این بیماریها مبتلا نشده باشین:
- آسیت یا تجمع تدریجی مایع در حفره شکمی در اثر بیماری کبد و گاهی اوقات نارسایی کلیه یا نارسایی قلبی؛
- نارسایی پانکراس که نوعی اختلال عملکردی لوزالمعده در تولید آنزیمهای گوارشیه؛
- التهاب معده (گاستریت) یا رودهها (آنتریت) که به دلیل عفونت باکتریایی (معمولاً هلیکوباکتر پیلوری)، مصرف بیش از حد الکل یا زخم معده ایجاد میشه؛
- سرطان تخمدان، رحم، روده بزرگ، پانکراس، معده یا رودهبند.
چالش مجازی 42 روز تا لاغری
هدف این چالش
-کاهش وزن پایدار و اصولی ،دستیابی به هدف کاهش وزن بدون نیاز به رژیمهای سخت و نادرست
-ایجاد عادات غذایی سالم و ماندگار ( با برنامههای غذایی دقیق و نکات هفتگی) ،آشنایی با اصول تغذیه سالم و متعادل (یادگیری نکات تغذیهای مفید و کاربردی)
-افزایش استقامت و بهبود عملکرد قلبیعروقی ( با تمرینات پیادهروی منظم)
– فرمدهی و تقویت عضلات (از طریق تمرینات قدرتی و بدنسازی)، افزایش سوختوساز بدن (کمک به افزایش متابولیسم با حفظ عضلات)
– آمادگی و رسیدن به اندام ایدهآل برای عید نوروز، تقویت سبک زندگی فعال و پرانرژی ( تمرین برای ایجاد یک سبک زندگی سالم)
- مدت زمان چالش: 6 هفته
- نوع چالش: ترکیب تغذیه و ورزش
- طراح بخش تغذیه : سیما جم
- طراح بخش ورزش : نوش آفرین موسوی
میزان شیوع نفخ شکم
بین 10 تا 25 درصد افراد سالم گاهی از نفخ شکم شکایت میکنن، فقط 50 درصدشون به ورم شکم دچار میشن و در 75 درصد موارد، علائم متوسط تا شدیده. در حدود 10 درصد افراد نفخ به صورت مکرر پیش میآد. ضمناً تا ۹۰درصد مبتلایان به سندرم روده تحریکپذیر و تا 75 درصد زنان قبل و در طول قاعدگی نفخ شکم رو تجربه میکنن.
معرفی مواد غذایی ضد نفخ
برای اینکه کمتر به نفخ شکم دچار بشین یا درصورت ابتلا به اون، سریعتر و راحتتر با مشکل کنار بیاین، این مواد غذایی رو در برنامه تغذیه روزانهتون بگنجونین:
- موز و آوودکادو برای تنظیم تعادل پتاسیم-سدیم؛
- کرفس برای حفظ آب بدن و کاهش التهاب روده؛
- زردچوبه حاوی ترکیب کورکومین که با مهار علائم سندروم روده تحریکپذیر و تنظیم سیستم گوارشی به کاهش نفخ شکم کمک میکنه.
- نعناع فلفلی یا چای نعناع برای آرامش عضلات در سیستم گوارشی؛
- زنجبیل برای روانسازی مایعات روده و کمک به هضم و تخلیه سریع معده؛
- مارچوبه که منبع خوب فیبر نامحلولی به نام اینولینه که باکتریهای خوب روده رو تغذیه میکنه.
- رازیانه که انقباضات دستگاه گوارش رو آروم می کنه و باعث میشه گاز راحتتر از روده عبور کنه.
- گوجه فرنگی که حاوی آنتی اکسیدان لیکوپن به عنوان ضد التهاب و پتاسیم برای کاهش سطح سدیم و جلوگیری از نفخ شکمه.
- کفیر، نوشیدنی تخمیری شبیه ماست که گفته میشه به تجزیه قند موجود در شیر کمک میکنه و گاز معده رو تا 70 درصد از بین میبره.
روشهای خانگی پیشگیری و درمان نفخ شکم
برای اینکه به نفخ شکم دچار نشین، به این توصیههای پیشگیرانه عمل کنین:
- تغذیه سالم با مصرف فیبر خوراکی کافی، کاهش مصرف غذاهای چرب و سرخشده، پرهیز از مواد غذایی فرآوریشده و مواد گاززا مثل حبوبات؛
- کاهش میزان مواد غذایی فودمپ (FODMAP) یعنی الیگوساکاریدها، دیساکاریدها، مونوساکاریدها و پلیاُلها در برنامه روزانه؛
- پرورش عادتهای غذایی صحیح مثل جویدن آرام غذا، نوشیدن آب کافی و پرهیز از خوردن غذاهای سنگین قبل از خواب یا غذا خوردن بیشازحد.
اما برای درمان خانگی نفخ شکم راهکارهای زیر میتونه موثر باشه:
- دمنوشهای گیاهی مثل زنجبیل، نعناع، رازیانه و زیره سیاه، بابونه، زردچوبه.(درصورتی که تابهحال این مواد رو مصرف نکردهین بهتره از این روش صرف نظر کنین).
- ماساژ شکم با روغن نعناع و زنجبیل؛
- یوگا، حرکات کششی و ورزشهای هوازی برای بهبود هضم.
آنتی اسیدهایی مثل سایمتیکون، پروبیوتیکها و مکملهای منیزیم یا فیبر رو میشه بدون نسخه تهیه کرد، اما تجویز داروهای ضد نفخ درموارد شدید و مزمن باید فقط توسط پزشک انجام بشه.
توصیه آخر
نفخ شکم مشکل رایجیه که با تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی میتونین کنترلش کنین. در این مقاله دلایل ایجاد نفخ یعنی گاز اضافی، محتویات گوارشی، هورمونها و بیماریها رو شناختین و با راهکارهای درمان خانگی و دارویی اون آشنا شدین. با رعایت توصیههای پیشگیرانه، مصرف مواد غذایی ضد نفخ و مراجعه به پزشک در صورت لزوم، از شر نفخ شکم خلاص میشین و به شرایط هضم راحت میرسین.
در مجله مونوپی بیشتر بخوانید :
بهترین ویتامینها و مولتی ویتامینها برای بدنسازان
پروتئین برای دوندگان: سوخت ضروری عضلات
همه چیز درباره قند خون نرمال
بهترین ورزش برای کاهش چربی خون: راهکارهای قلب سالمتر
اهمیت ورزش در دوران رژیم غذایی
چطور چربی شکم و پهلو را از بین ببریم؟
کدام نوع پروتئین وی خوبه؟
مهمترین حقایق درباره شکلات تلخ برای لاغری