تنبلی تخمدان یا در اصطلاح پزشکی سندروم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)یه اختلال هورمونی شایع در زنانه که جنبههای مختلفی مثل عدم تعادل هورمونی و اختلال در تخمکگذاری رو در بر میگیره. تنبلی تخمدان با نشانههایی مثل قاعدگی نامنظم، تخمدانهای بزرگتر از حد معمول، شکلگیری کیستهای کوچک در تخمدان، رشد غیر طبیعی موهای زائد، آکنه و افزایش وزن همراهه. سندروم تخمدان پلیکیستیک میتونه باروری و حتی سلامت عمومی زنان رو تهدید کنه.
البته تنبلی تخمدان اصطلاح عامیانهتریه که برای توصیف این بیماری به کار میره و به ناتوانی تخمدانها در تخمکگذاری منظم اشاره داره.
در این مقاله مجله مونوپی بررسی میکنیم که علت تنبلی تخمدان چیه، چه نشانهها و پیامدهایی داره، چطور تشخیص داده میشه و چه راههایی برای مدیریت و درمانش وجود داره.
فهرست مطالب
تنبلی تخمدان چیست؟
تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلیکیستیک (Polycystic Ovary Syndrome) یه نوع عدم تعادل هورمونیه که در اثر تولید مقادیر زیاد هورمونهای آندروژن از تخمدانها اتفاق میافته. در این حالت، سطح هورمونهای تولید مثلی نامتعادل میشه و فرد چرخه قاعدگی نامنظم، توقف کامل پریود برای یک یا چند دوره، اختلال در تولید تخمک و روند غیرقابل پیشبینی تخمکگذاری خواهد داشت.
در تصویر سونوگرافی تخمدان افراد مبتلا به این سندروم، کیستها یا کیسههای فولیکولی کوچیکی دیده میشه که پر از مایع و تخمکهای نابالغه. خود این کیستها خطرناک یا دردناک نیستن. البته در بعضی موارد هم فرد به این سندروم مبتلاست، ولی روی تخمدانهاش کیستی وجود نداره.
تنبلی تخمدان یکی از شایعترین علل ناباروری در زنانه و ممکنه خطر ابتلا به بیماریهای دیگه رو هم بالا ببره. این وضعیت در ۱۵ درصد زنان (بعد از بلوغ) پیش میآد و در خیلی از افراد زمانی تشخیص داده میشه که در دهه دوم یا سوم زندگی قصد بارداری دارن. در صورت چاقی یا ابتلای سایر افراد خانواده به تنبلی تخمدان احتمال ابتلای شما به اون بالاتر میره.
در تصویر پایین میتونین تخمدان سالم (سمت راست) رو با تخمدان پلیکیستیک (سمت چپ) مقایسه کنین.
چالش مجازی Summer Body
هدف این چالش کاهش وزن تا 10% از وزن فعلی و عضله سازی و همچنین کاهش سایز، ساختن سبک غذایی و لایف استایل سالمتر، سمزدایی با حذف قند و شکر، کنترل اشتها، از بین بردن مقاومت بدن به انسولین، افزایش آگاهی نسبت به مواد غذایی، یادگیری نکات تغذیهای کاربردی، داشتن فعالیت ورزشی، عضله سازی، بالا رفتن میزان انرژی، افزایش متابولیسم میباشد.
- مدت زمان چالش: 4 هفته
- پیشنیاز: ندارد
- نوع چالش: غیرحضوری
- طراح بخش تغذیه : سیما جم
- طراح بخش ورزش : نوش آفرین موسوی
کوچ و مدرس مهارتهای زندگی : دنیا سلمانیپور
مربی یوگا و مدیتیشن : شرمین افشاری
دلایل تنبلی تخمدان چیست؟
علت دقیق تنبلی تخمدان مشخص نیست، اما عوامل متعددی در بروز اون نقش دارن:
- اختلالات هورمونی: یکی از عوامل اصلی در تنبلی تخمدان، افزایش سطح هورمونهای آندروژن (مردانه) در بدن زنانه. این افزایش هورمونها مانع تخمکگذاری منظم میشه و چرخه قاعدگی فرد رو نامنظم میکنه.
- مقاومت به انسولین: بسیاری از زنان مبتلا به تخمدان پلیکیستیک، مقاومت به انسولین دارن که سطح گلوکز رو در خون بالا میبره و تولید هورمونهای آندروژن رو تحریک میکنه.
۳. التهاب درجه پایین: افراد مبتلا به PCOS معمولاً به انواعی از التهاب مزمن با درجه پایین دچارن.
- عوامل ژنتیکی: ژنتیک میتونه در بروز تنبلی تخمدان نقش داشته باشه؛ بنابراین ابتلای یکی از اعضای درجه یک خانواده شما خطر بروز این سندروم رو در شما افزایش میده.
- عوامل محیطی و سبک زندگی: چاقی و رژیم غذایی ناسالم هم ریسک ابتلا به تنبلی تخمدان رو بالا میبره.
نشانهها و علائم تنبلی تخمدان
نشانههای تنبلی تخمدان ممکنه از فردی به فرد دیگه متفاوت باشه، اما شایعترین علائمش این موارده:
- قاعدگیهای نامنظم: یکی از بارزترین علائم سندروم تخمدان پلیکیستیک، چرخههای قاعدگی نامنظم، توقف چرخه برای یک یا چند ماه یا خونریزی شدیده که بهدلیل اختلال در تخمکگذاری پیش میآد.
- رشد غیر طبیعی موهای زائد: ۷۰ درصد افراد مبتلا به تنبلی تخمدان بهدلیل افزایش هورمونهای مردانه با افزایش رشد موهای زائد در نواحی مختلف بدن مثل صورت، بازوها، سینه، شکم و پشت مواجه میشن.
- آکنه و چربی پوست: اختلالات هورمونی در تنبلی تخمدان میتونه باعث افزایش چربی پوست و بروز آکنههای شدید به خصوص در پشت، سینه و صورت بشه.
- افزایش وزن و چاقی: بین 40 تا 80 درصد زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلیکیستیک دچار افزایش وزن ناگهانیای میشن که مدیریتش دشواره.
- تیره شدن پوست: ایجاد لکههای تیره پوستی (آکانتوز نیگریکانس) به ویژه در چینهای گردن، زیر بغل، کشاله ران (بین پاها) و زیر سینهها هم از علائم تنبلی تخمدان به حساب میآد.
- اندازه بزرگ تخمدانها: بسیاری از افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک تخمدانهایی بزرگتر از اندازه معمول دارن یا روی تخمدانهاشون با فولیکول زیاد یا کیستهای پر از تخمک پوشیده شده.
- تکه پوست اضافی: اسکین تگ (Skin Tag) از نشانه تنبلی تخمدانه که به صورت شکلگیری قطعه پوست اضافی کوچک در زیر بغل یا روی گردن شما دیده میشه.
- نازک شدن موها: شکنندگی و ریزش مو و حتی طاسی قطعهای هم در بعضی افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک پیش میآد.
- ناباروری: تخمدان پلی کیستیک شایعترین علت ناباروری در زنانه و ممکنه به دلیل تخمکگذاری نامنظم یا نامکرر منجر به ناتوانی در باردار شدن بشه.
راههای تشخیص تنبلی تخمدان
تشخیص تنبلی تخمدان معمولاً با چندین آزمایش و معاینه انجام میشه:
- بررسی تاریخچه پزشکی و علائم بالینی: پزشک اول با بررسی سابقه قاعدگی و علائم بیمار به مشکلات احتمالی پی میبره.
- آزمایشهای هورمونی: برای بررسی سطح هورمونهای آندروژن و سایر هورمونهای مرتبط مثل تستوسترون و انسولین، آزمایش خون انجام میشه.
- سونوگرافی: پزشک میتونه با استفاده از سونوگرافی لگن، کیستهای موجود در تخمدانها رو شناسایی کنه و عملکرد تخمدانها رو ارزیابی کنه.
- بررسی قند خون و مقاومت به انسولین: چون تنبلی تخمدان با مقاومت به انسولین ارتباط داره ممکنه پزشک انجام تستهای قند خون رو هم ضروری بدونه.
راهکارهای مدیریت و درمان تنبلی تخمدان
اگرچه پژوهشگران هنوز به یه درمان قطعی برای تنبلی تخمدان نرسیدهن، اما روشهایی برای مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به این وضعیت وجود داره:
- تغییر سبک زندگی: کاهش وزن با اصلاح رژیم غذایی و ورزش منظم میتونه به پایین آوردن سطح انسولین و بهبود تخمکگذاری کمک کنه.
- داروهای هورمونی: معمولاً برای تنظیم قاعدگی و کاهش سطح هورمونهای مردانه داروهای ضد بارداری هورمونی یا داروهای ضد آندروژن تجویز میشه.
- داروهای کاهش انسولین: ممکنه پزشک به فرد مبتلا به تنبلی تخمدان داروهایی مثل متفورمین بده که باعث بهبود مقاومت به انسولین و کنترل سطح قند خون میشن.
- مدیریت علائم پوستی و موی زائد: داروهای خاص یا روشهایی مثل لیزردرمانی در کاهش رشد موهای زائد و درمان آکنه موثره.
- داروهای تحریک تخمک گذاری: داروهای خوراکی مثل کلومیفن و لتروزول و گنادوتروپینهای تزریقی باعث تحریک تخمک گذاری در افراد مبتلا به تنبلی تخمدان میشن.
- درمانهای باروری: برای زنانی که سندروم تخمدان پلی کیستیک دارن و بهدنبال بارداری هستن، داروهای تحریک تخمکگذاری یا روشهای پیشرفتهتر مثل IVF به کار میره.
توصیه مونوپی
تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلی کیستیک یه عارضه پیچیده ناشی از عدم تعادل هورمونیه که نیاز به تشخیص و درمان بهموقع داره. درسته که این بیماری میتونه بر باروری و سلامتی عمومی زنان تأثیر بذاره، اما بسیاری از زنان میتونن با استفاده از راهکارهای ثابتشده علائمشون رو کنترل کنن و با ورزش منظم و رژیم غذایی متعادل زندگی سالمی داشته باشن. مشاوره با پزشک و انجام آزمایشهای منظم به پیشگیری از عوارض طولانیمدت تنبلی تخمدان کمک میکنه.
اگه زمینه ژنتیکی دارین یا میخواین هیچوقت در طول عمرتون به تنبلی تخمدان دچار نشین، با شرکت در کلاسهای دویدن مدرسه مونوپی فعالیت بدنی منظم رو به صورت بخشی از برنامه روزانهتون دربیارین و با بیشترین سرعت ممکن از بیماریهایی مثل سندروم تخمدان پلی کیستیک فاصله بگیرین.
مسابقه ماراتن دبی امارات متحده عربی (23 دی ۱۴۰۳)
مسابقه ماراتن استانبول ترکیه (13 آبان ۱۴۰۳)
سفر و گردشگری
اگه دوست دارید همراه مونوپی مهارتهای طبیعتگردی رو آموزش ببینید، دور دنیا سفر کنید، سفرهای ورزشی آبی تجربه کنید و… حتما از طریق لینک زیر سری به قسمت سفر و گردشگری مونوپی بزنید.
مدرسه مونوپی
اگر دوست دارید دوچرخه سواری، دویدن، کوهنوردی و توسعه فردی را در کنار مربیان باتجربه و همراهان باانگیزه شروع کنید، کلاسهای مدرسه مونوپی، انتخاب فوقالعادهای برای شما خواهد بود. برای مشاهده اطلاعات بیشتر، به مدرسه مونوپی مراجعه کنید.
چالش و مسابقه
مونوپی علاوه بر برگزاری کلاس در قسمت مدرسه مونوپی با کمک اساتید حرفه ای، چالش ها و مسابقاتی رو در زمینه های مختلف برگزار می کنه که همه ی دوستداران ورزش و مسابقه در سراسر ایران میتونن توی این چالش ها و مسابقات شرکت کنند. اگه شما هم دوست دارید خودتون رو به چالش بکشید حتما سری به قسمت چالش و مسابقه مونوپی بزنید.
نیازمندی مونوپی
مونوپی، پلتفرم برگزاری چالش و مسابقه با هدف فرهنگسازی در ورزش و حفظ محیط زیسته. در راستای تحقق این هدف شما میتونید کالاهایی که بهشون احتیاج ندارید رو در قسمت نیازمندی مونوپی به فروش برسونید و یا رایگان به دست کسی که میخوادش، برسونید. برای خرید و فروش کالای نو و دست دوم در حوزه ورزش، سلامتی و سفر و کمپینگ وارد لینک زیر بشید.
منابع مقاله: