دوچرخه برقی چیست و چگونه کار می‌کند؟
این روزها دوچرخه‌های برقی محبوبیت خیلی زیادی پیدا کردهن، هم بین افرادی که می‌خوان از دردسرهای ترافیک و پیدا کردن جای پارک برای ماشینشون راحت بشن و هم ورزشکارهایی که در مسیرهای نسبتاً دشوار یا برای یه بازه طولانی دوچرخه‌سواری می‌کنن. دوچرخه برقی بسیاری از مزیت‌های دوچرخه معمولی رو به شما ارائه می‌ده و در زمان لزوم می‌تونین با استفاده از نیروی موتور الکتریکی اون سرعت و مسافت بالاتری رو تجربه کنین و تمرین آسون‌تری داشته باشین.
فناوری ساخت و تولید دوچرخه برقی در سال‌های اخیر پیشرفت سریعی داشته و امروز می‌تونین انواع دوچرخه برقی رو با قیمت‌های متنوع از برندهای داخلی و خارجی پیدا کنین.
در این راهنمای مجله مونوپی توضیح می‌دیم که دوچرخه برقی چیست، چطور کار می‌کنه و چطور باید ازش استفاده کنین. ضمناً به سؤالات کلیدی‌ای که ممکنه قبل از خرید دوچرخه برقی براتون پیش بیاد پاسخ می‌دیم.
فهرست مطالب
دوچرخه برقی چیست؟
دوچرخه برقی (Electric bike) یا همون ای-بایک (ebike) به دوچرخه‌ای می‌گیم که به موتور مجهز شده تا با تولید نیرو موقع رکاب زدن به شما کمک کنه. این موتور نیروی خودش رو از یه باتری قابل شارژ می‌گیره که روی دوچرخه نصب می‌شه. پس موتور دوچرخه برقی نقش کمکی داره، نه اینکه مثل موتورسیکلت، صفر تا صد نیروی حرکت رو به تنهایی تأمین کنه.
میزان قدرت یا نیروی تولیدی این موتور رو شدت رکاب زدن شما و سطح پشتیبانی انتخابی‌تون تعیین می‌کنه. بیشتر انواع دوچرخه برقی چند حالت قابل تنظیم دارن که به شما امکان می‌ده مقدار نیروی حاصل از رکاب زدن رو متناسب با مسافت و عمر باتری مشخص کنین.
دوچرخه برقی چگونه کار می‌کند؟
دوچرخه برقی موتوری داره که معمولاً در یکی از سه بخش مرکز دوچرخه، توپی جلو یا عقب اون نصب می‌شه. موتور مرکزی رو با اسم مید درایو (Mid drive motor) هم می‌شناسیم که روی محور قرار می‌گیره و از طریق زنجیر و چرخ‌دنده‌های دوچرخه کار می‌کنه. در مقابل، موتور نصب‌شده روی توپی، چرخ دوچرخه رو مستقیماً به حرکت درمی‌آره.
وقتی رکاب می‌زنین، حسگر گشتاور دوچرخه برقی شما میزان تلاشتون رو اندازه می‌گیره و توان خروجی موتور مطابق با اون تولید می‌شه. در واقع موتور دوچرخه برقی نقش‌آفرین اصلی و مستقل حرکت نیست، بلکه با تولید برق ثابت به حرکت روبه‌جلوی شما و دستگاه از طریق رکاب زدن کمک می‌کنه.
انرژی موتور از باتری‌ای تأمین می‌شه که در قسمت بیرونی یا داخلی قاب دوچرخه قرار می‌گیره. خیلی از باتری‌ها امکان جداسازی از دوچرخه برای شارژ رو دارن، اما بعضی دیگه فقط باید روی دوچرخه شارژ بشن.
موتور دوچرخه برقی کنترل‌کننده‌ای داره که معمولاً روی فرمان یا داخل قاب دوچرخه نصب می‌شه و امکان تنظیم میزان نیروی تولیدی و بررسی سطح باتری رو فراهم می‌کنه. این کنترلر در بعضی دوچرخه‌ها صفحه نمایش، ویژگی مکان‌یابی و هدایت و عملکردهای متنوع دیگه‌ای هم داره.
به طور کلی مشخصات موتور دوچرخه برقی به برند سازنده و نوع دوچرخه بستگی داره. مثلاً دوچرخه برقی‌های جاده‌ای از موتور سبک با قدرت نرم استفاده می‌کنن، در حالی که موتور دوچرخه‌برقی‌های کوهستان گشتاور بیشتری رو برای پیمودن مسیرهای سخت و غیر مسطح ارائه می‌ده.
روش تنظیم توان موتور دوچرخه برقی
دوچرخه برقی معمولاً بین سه تا پنج سطح کمکی داره که از طریق کنترلر انتخاب و تنظیم می‌شه. با انتخاب این سطوح، موتور دوچرخه از یه نیروی کمکی خفیف تا قدرت زیاد برای بالا رفتن از مسیرهای شیب‌دار تولید می‌کنه. بعضی ای-بایک‌ها یه دکمه تقویت (Boost) هم دارن که با فشار دادنش توان خروجی موتور برای مدت کوتاهی به صورت فورانی زیاد می‌شه.
موقع دوچرخه‌سواری با ای بایک می‌تونین بسته به شرایط و تصمیمتون، سطوح کمک موتور رو تغییر بدین و حتی موتور رو کاملاً خاموش کنین و فقط با نیروی رکاب زدن جلو برین.
انواع دوچرخه برقی
مهم‌ترین انواع دوچرخه برقی رو می‌تونین در این فهرست بشناسین:
- دوچرخه برقی هیبریدی (Electric hybrid bike) که میله‌های تخت و تایرهای بزرگ و مقاوم به پنچری داره و برای رفت‌وآمد، خرید و دوچرخه‌سواری تفریحی مناسبه.
- دوچرخه برقی کوهستان (Electric mountain bike) که معمولاً موتور قوی با خروجی گشتاور بالا داره تا با اون به راحتی در مسیرهای غیر جاده‌ای دوچرخه‌سواری کنین و از روی موانع بگذرین.
- دوچرخه برقی جاده (Electric road bike) با فرمان دراپ یا کورسی و وزن سبک که به آسونی کنترل می‌شه و برای دوچرخه‌سواری در مسیرهای سطح تا تپه‌ها مناسبه.
- دوچرخه برقی گِرَول (Electric gravel bike) که فرمان کورسی و تایرهای پهن‌تری داره و امکان حرکت در مسیرهای ناهموار و غیر مسطح بیرون جاده و مسابقات سرعت جاده‌ای رو فراهم می‌کنه.
- دوچرخه برقی تاشو (Electric folding bikes) که جمع کردن و حملش آسونه و بهترین دوچرخه برای رفت و آمد افرادی به حساب می‌آد که می‌خوان در مسیر خونه تا محل کار یا مقصدهای دیگه به وسایل نقلیه عمومی سوار و بعد پیاده بشن.
- دوچرخه برقی باری (Electric cargo bike) که سازگار با حمل بار و وسایل در داخل شهر یا مسافت‌های دورتر ساخته می‌شه و حتی می‌تونه جایگزین ماشین سواری شما باشه.
وزن دوچرخه برقی
وزن دوچرخه‌های برقی بر اساس وزن موتورها و باتری با هم تفاوت داره، ولی به طور کلی سنگین‌تر از دوچرخه معمولیه. سبک‌ترین دوچرخه‌های برقی کمتر از 4 کیلوگرم وزن دارن و برای حرکت در جاده طراحی می‌شن. البته میانگین وزن ای‌بایک‌ها در حدود 6 تا 8 کیلوگرمه و گاهی به بیشتر از این هم می‌رسه.
اگه روی دوچرخه برقی‌تون اجزای اضافی نصب کنین یا قاب اون رو تقویت کنین، وزنش بالاتر می‌ره. وزن دستگاه شما تا حدی به بودجه و بعد استفاده هدفتون از دوچرخه بستگی داره. دوچرخه‌های نیازمند قدرت بالا مثل دوچرخه برقی باری موتور و باتری سنگین‌تری دارن. در دوچرخه برقی کوهستان برای کاهش وزن از موتور کوچک استفاده می‌شه و دوچرخه‌های جاده‌ای به کمک کمتری نیاز دارن و وزنشون سبک‌تره.
پیشرفت فناوری ساخت دوچرخه برقی باعث شده وزن محصولات جدید با طراحی یکپارچه موتور و باتری تا حد ممکن پایین بیاد.
روش استفاده از دوچرخه برقی
استفاده از دوچرخه برقی تقریباً شبیه دوچرخه معمولیه، با این تفاوت که موتورش رو روشن می‌کنین، سطح کمکی مورد نظرتون رو با استفاده از کنترلر انتخاب می‌کنین و بعد نوبت رکاب زدن می‌شه. موتور دوچرخه برقی شتاب‌گیری اولیه رو خیلی آسون‌تر می‌کنه و باعث می‌شه سرعتتون رو مخصوصاً موقع بالا رفتن از تپه حفظ کنین.
دوچرخه‌های برقی معمولاً تایرهای پهن‌تری دارن تا حمل وزن اضافی و چسبندگی بیشتر براشون آسون بشه. استفاده از ترمزهای دیسکی هم باعث می‌شه در کاهش سرعت، توقف و کنترل دستگاه بهتر عمل کنن.
قوانین استفاده از دوچرخه برقی در ایران و جهان
کشورهای مختلف برای استفاده از دوچرخه برقی و شرایط اون قوانین متفاوتی در نظر گرفته‌ن. این قوانین به حداکثر کمک موتور الکتریکی و بالاترین سرعت مجاز مربوط می‌شه. در خیلی از کشورها، بیشترین توان موتور دوچرخه برقی باید 250 وات باشه و موتور با رسیدن به سرعت 25 کیلومتر در ساعت (در ایالات متحده تا ۳۲ کیلومتر بر ساعت) نیروی بیشتری تولید نکنه.
البته منظور از این رقم‌ها حداکثر سرعت مجاز حرکت با دوچرخه برقی نیست، منظور اینه که رسیدن به سرعت‌های بالاتر فقط با نیروی رکاب زدن خودتون امکان‌پذیره.
در انگلستان دوچرخه برقی باید:
- حتما پدال برای رکاب زدن و حرکت داشته باشه؛
- توان خروجی یا سازنده موتور روی آن مشخص باشه؛
- ولتاژ باتری یا حداکثر سرعت دوچرخه مشخص باشه؛
- حداکثر توان خروجی موتور الکتریکی250 وات باشه؛
- موتور اون در سرعت بالاتر از 25 کیلومتر در ساعت عمل نکنه.
در ایران هنوز قانون خاصی درمورد توان موتور و شرایط دوچرخه برقی تنظیم نشده، به جز اینکه ورود به بزرگراه‌ها با اون ممنوعه و حداکثر سرعت مجاز برای این وسایل در معابر داخلی شهر، ۳۰ کیلومتر در ساعت توصیه شده.
اگه بخواین دوچرخه برقی‌تون رو از طریق قطار یا هواپیما با خودتون به جای دیگه‌ای ببرین، ممکنه با محدودیت‌هایی درمورد وزن دستگاه و اندازه باتری روبرو بشین. البته بعضی شرکت‌ها بر اساس قوانین داخلی‌شون حمل دوچرخه برقی با باتری همراه اون رو به طور کلی ممنوع کردهن.
مزایا و معایب دوچرخه برقی
مزایای استفاده از دوچرخه برقی مثل فواید کلی دوچرخه‌سواریه و می‌تونیم مهم‌تریناش رو در این فهرست ببینیم:
- کمک به کاهش وزن و حفظ تناسب اندام؛
- افزایش حجم (شدت و زمان) تمرین دوچرخه‌سواری به دلیل استفاده از نیروی الکتریکی؛
- بهبود استقامت دوچرخه‌سوار؛
- کاهش آلودگی هوا و صرفه‌جویی در مصرف سوخت؛
- همراهی با گروه‌های دوچرخه‌سواری همتا با تنظیم سطح مشخصی از تلاش و نیروی موتور؛
- استفاده از قدرت‌سنج (Power meter) برای ثبت نیروی ورودی شما و موتور که به تنظیم برنامه تمرینی کمک می‌کنه؛
- افزایش و کاهش کمک دریافتی از موتور متناسب با شیب مسیر.
تنها عیبی که می‌شه به دوچرخه‌های برقی نسبت داد اینه که به طور کلی از دوچرخه‌های معمولی سنگین‌ترن و ممکنه جابه‌جا کردنشون در خونه یا محل کار براتون دشوار باشه.
ظرفیت باتری دوچرخه برقی
باتری دوچرخه‌های برقی بسته به ظرفیتشون که بر حسب وات‌ساعت (Wh) بیان می‌شه، میتونن شما رو در مسافتی از ۳۲ تا ۱۶۰ کیلومتر همراهی کنن. این باتری‌ها قیمت بالایی دارن، به همین دلیله که با افزایش برد باتری، قیمت دوچرخه برقی بالاتر می‌ره.
دوچرخه برقی شما معمولاً یه نشانگر میزان باتری داره، اما سیستم کنترل بعضی دستگاه‌ها بعد از تنظیم قدرت موتور بهتون نشون می‌ده که چه مسافتی رو می‌تونین با اون سطح باتری طی کنین. بعضی دوچرخه‌های برقی امکان افزودن باتری دوم رو هم برای افزایش مسافت دارن.
دوچرخه‌سوارها معمولاً در مسیرهای مسطح آسون، سطح کمک دریافتی از موتور رو کاهش می‌دن تا باتری رو برای مسافت‌های بعدی نگه دارن. شارژ کامل باتری دوچرخه برقی از حدود سه ساعت تا نه ساعت طول می‌کشه و این زمان بسته به مدل، شارژر و ظرفیت باتری بستگی داره.
آیا می‌توان دوچرخه معمولی را برقی کرد؟
پاسخ به این سؤال جذاب، مثبته. در بازار یه سری کیت‌های مخصوص تبدیل دوچرخه معمولی به دوچرخه برقی وجود داره که خرید و نصب اون‌ها راه مقرون به صرفه‌‌ای برای اضافه کردن نیروی الکتریکی به تجربه دوچرخه‌سواری شماست.
این کیت‌‌ها شامل یه موتور و یه باتری برای تغذیه موتور و کنترلر‌های تنظیم توان خروجی موتور می‌شه که محل نصبشون روی روی فرمان دوچرخه شماست.
از راهنمای جامع تا دوچرخه‌سواری در شهر
توی این مطلب با صفر تا صد دوچرخه برقی آشنا شدین. اگه می‌خواین درمورد دوچرخه‌سواری، ابزارهای مورد نیاز این ورزش جذاب و انواع برنامه‌های تمرینی برای تقویت آمادگی بدنی دوچرخه‌سوارها آشنا بشین، خوندن مقاله‌های مجله مونوپی رو از دست ندین.
ضمناً مونوپی هرچندوقت یه بار چالش‌های متنوعی برگزار می‌کنه که می‌تونین تو بخش چالش و مسابقه باهاشون آشنا بشین و بعد از ثبت نام، یه روز دوچرخه‌تون رو بردارین و بیاین تا با هم تو دل شهر رکاب بزنیم.
سفر و گردشگری
اگه دوست دارید همراه مونوپی مهارت‌های طبیعت‌‌گردی رو آموزش ببینید، دور دنیا سفر کنید، سفرهای ورزشی آبی تجربه کنید و… حتما از طریق لینک زیر سری به قسمت سفر و گردشگری مونوپی بزنید.
مدرسه مونوپی
اگر دوست دارید دوچرخه سواری، دویدن، کوهنوردی و توسعه فردی را در کنار مربیان باتجربه و همراهان باانگیزه شروع کنید، کلاس‌های مدرسه مونوپی، انتخاب فوق‌العاده‌ای برای شما خواهد بود. برای مشاهده اطلاعات بیشتر، به مدرسه مونوپی مراجعه کنید.
چالش و مسابقه
مونوپی علاوه بر برگزاری کلاس در قسمت مدرسه مونوپی با کمک اساتید حرفه ای، چالش ها و مسابقاتی رو در زمینه های مختلف برگزار می کنه که همه ی دوستداران ورزش و مسابقه در سراسر ایران میتونن توی این چالش ها و مسابقات شرکت کنند. اگه شما هم دوست دارید خودتون رو به چالش بکشید حتما سری به قسمت چالش و مسابقه مونوپی بزنید.
نیازمندی مونوپی
مونوپی، پلتفرم برگزاری چالش و مسابقه با هدف فرهنگسازی در ورزش و حفظ محیط زیسته. در راستای تحقق این هدف شما میتونید کالاهایی که بهشون احتیاج ندارید رو در قسمت نیازمندی مونوپی به فروش برسونید و یا رایگان به دست کسی که میخوادش، برسونید. برای خرید و فروش کالای نو و دست دوم در حوزه ورزش، سلامتی و سفر و کمپینگ وارد لینک زیر بشید.
